Sinameki Bitkisi ve Çayı

    Marketlerdeki sağlıklı beslenme ya da zayıflama ürünleri raflarının göz bebekleri olan bitki çayları hakkında biraz konuşmak istedim.

    Genel olarak çay sever bir bireyseniz - eller yukarıda - çok çeşitli çayları denemek sadece sağlık yararlarını araştırmanın dışında önemli bir bir rutindir. Yararları kadar zararları da konuşulması gereken ürünler olduğunu da belirtmek isterim öncelikle. Neticede bitkiler ilaçların ham maddeleri olarak kullanılmaktaydı. Dolaptan rastgele bir ilacı alıp istediğiniz dozlarda tüketemiyorsanız, bu durum bitki çayları için de geçerli olmalıdır. Ne yazık ki toplum genelinde pek böyle gelişmiyor.

    Bu seri yazılarda amacım sık tüketilenler öncelikli olmak üzere çayların insan sağlığı üzerine etkileri hakkında olacak. Yazıları yazarken bir diğer maksadım bitkileri görsel anlamda da tanıyabileceğim şekilde gelişmek olduğundan görünümlerinden de bahsedeceğim.

Bugünün çayı Sinameki bitkisinden.

    Sinameki, yoğunlukla tropik bölgelerde ve sıcak iklim bölgelerinde yetişiyor. Doğada 250 ile 360 arasında farklı türü bulunabilir. Bunların içinden 50 tür de özellikle yetiştiriliyor.

    Sinameki dediğimiz zaman yaprağından, sapından ve çiçeğinden bütünüyle bahsediyoruz aslında. Çiçeğinde genelde 5 tane sarı yaprağı olmakla birlikte, 10 tane de stameni bulunduğu yazıyor. Canlı olarak görmediğimden dolayı ben internet görsellerinden teyit ettim. Stamen konusunda görseller ile bilgiyi doğrulayamadım. Genelde görsellerde 5 tane stamen saydım hep.  Sinamekinin yeşil yaprakları simetrik şekilde hizalanıyor. Tohumunun bulunduğu meyve ise yaprakları ile birlikte bir dalda baklagil kabuğu gibi bir şekilde çıkıyor.

    Doğada birçok kelebek türü, tırtıllar sinameki otu ile besleniyormuş. Ekolojik denge konusunda çok bilgisiz olduğumdan dolayı sanırım okurken ilk öğrendiğim şey bu oldu. Şimdi gelelim farklı kullanım alanlarına. Sinamekinin bazı türleri peyzajda süs bitkisi olarak kullanılabiliyormuş. Bunun için tropik - ılıman iklim koşulları dışında da adaptasyon sağlayabilmesi için tohum çalışmaları yapılmış. 

Çin Sinamekisi (S. Obtusifalia) tohumlarının endospermleri un haline getirilerek, kıvam arttırıcı gıda katkı maddesi olarak çorbalarda, pudinglerde ve soslarda kullanılabiliyor. Cassia gum olarak, E-427 koduyla gıda etiketlerinde görebilirsiniz. Siamese Cassia (S. Siamea) yaprakları Güneydoğu Asya mutfağında kullanılırmış.

    Çay olarak kullanımının fizyolojik etkilerinden bahsedelim şimdi. Ortalama bir internet yazısı ya da aktarlardan alabileceğiniz tek ve basit bilgi konstipasyona yani kabızlığa iyi geleceğidir. Sinameki bitkisinin içindeki Sennozid sindirim kanalından emilemeyen bir maddedir. Burada devreye bağırsak mikrobiyotası girer. Yararlı bakteriler dediğimiz türler tarafından parçalanabilirler. Eh, bağırsak mikrobiyatasının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha görüyoruz. Bu parçalanma işleminden sonra kolon hücreleriniz uyarılacak, bağırsaklarınızdaki peristaltik hareketler artacak, kolonun içindeki su emilimi azalarak laksatif etki ortaya çıkacaktır. Birçok insan için 6 - 12 saat arasında bağırsak hareketleri üzerindeki etkisi ortaya çıkıyor.

    Bazı insanlar kolonoskopiye hazırlık için, bazıları hemoroid'in yarattığı rahatsızlığı gidermek maksadıyla sinameki çayı tüketebiliyor. Tüm bunların bilimsel araştırmalar kaynaklarıyla gösterilerek tartışması yapılır ancak bana en anlamsız geleni zayıflama maksadıyla kullanılıyor olması. Ürünler market raflarında, etiketlerde gördüğüm kadarıyla "form çayı" adıyla satılarak sanki insana bir çeşit sağlıklı ve ideal vücut vaadi sunuyor gibi.  Temel bir takım fizik kanunlarına ve 4 temel işlem yapabilme kapasitesine sahip insanların kilo verme prensibini anlayamaması ve hatta daha da karmaşıklaştırması da inanılmaz bir saçmalık. Ama işleri yüksek seviye bilim ile götürecekse işte açıklama; sinamekinin kilo verdirme etkisi üzerine herhangi bir bilimsel kanıtımız yok!

    Hemoroid problemi olanlar için kabızlık büyük bir kabus olduğundan dolayı çeşitli çözüm yolları arıyor olmaları normal. Ancak, kabızlığa neden olan esas faktörleri ortadan kaldırmadığınız ya da düzenlemediğiniz sürece kısa süreli çözüm önerilerine - çaylar gibi - muhtaç olacaksınız ki bunun için kullanılan sinameki çayı uzun süreli kullanımlarda çeşitli yan etkiler oluşturabileceğinden sorununuz çözümsüz kalacak ve ömür boyu bu sorunla uğraşmak zorunda kalacaksınız.

    Başta söylediğim gibi ilaçların ham maddeleri olan bu bitkiler sadece olumlu etkiler oluşturmaz. İlaçlar gibi yan etkileri vardır ve rastgele kullanımlarda insan vücudunda ciddi hasarlar oluşturabilirler. Sinameki çayı genelde yaşlılar ve 12 yaşından büyük çocuklar için güvenli kabul edilebilir ancak, uzun süreli kullanımlarda bağırsak dokusu işlevini bozabileceği bildirilmiştir. En sık görülen yan etkisi mide krampı ve ishaldir. Bu tarz yan etkiler kullanım kesildiğinde ortadan kalkacaktır.  Daha ciddi etkilerinden biri alerjik reaksiyonlardır. 

    Sinameki otunu üst üste 7 günden fazla kullanmamak gerekmektedir. Uzun süreli kullanımlarda laksatif bağımlılık, elektrolit dengesizliği ve karaciğer hasarı gibi ciddi tablolar oluşabilir.

    Ayrıca sinameki; kan sulandırcılar, diüretikler, steroidler, kalp ritim bozuklukları için kullanılan ilaçlar ve meyan kökü ile etkileşime gireceğinden, sürdürülen tedavilere negatif etkiler gösterebilir.

Sinamekinin sebep olduğu diyare durumunda warfarin - kan sulandırıcı - kullanan birinin kanama riski daha da artacaktır. Yine aynı şekilde laksatif etkisinden dolayı vücutta potasyum seviyesini düşüreceğinden Digoksin'in - kalp hastalıklarında kullanılan bir ilaç - yan etki oluşturma riskini arttırabilir.

    Genel olarak kalp, karaciğer hastalıklarına ve inflamatuar bağırsak hastalığına sahip olanların sinameki kullanıma - daha çok kullanmamaya diyelim - özellikle dikkat etmesi gerekmektedir. Gebe ve emzikli kadınlara da sinameki önerilmez. Ülseratif kolit, Chron hastalığı, apandisit iltihabı gibi sindirim sisteminin etkilendiği rahatsızlıklarda da kullanılmamalıdır.

ÖNERİLEN DOZAJ VE DEMLEME TALİMATLARI HAKKINDA

    Sinamekinin suplement olarak önerilen günlük güvenilir alım dozu, tüketimi 1 haftadan uzun sürmemek kaydıyla 15 -30 gram'dır. Ama konu çaya geldiğinde temiz bir öneri dozu elimizde mevcut değil. Çünkü çayın ne kadar sürede demlendiğine bağlı olarak sennozid konsantrasyonu da değişkenlik gösterecektir. Tek kullanımlık, hani şu sallama çay dediklerimizden kullanıyorsanız paketin üzerindeki demleme talimatlarını kullanmak daha akıllıca bir yoldur. Eğer aktarlardan sinameki yaprağı almışsanız da 1-2 gram yaprağı sıcak suyun içinde 10 dakika bekleterek demleyebilirsiniz. Ama günde 2 porsiyondan fazlasını tüketmekten kaçınmalısınız.