Kahve Tüketimi ve Alzheimer İlişkisi

 Julianne Moore'un harika oyunculuğuyla Alzheimer'ı yaşattığı Still Alice isimli filmi izledikten sonra kendimi burada bulmuş olabilirim. Bir dil bilim profesörünün erken yaşta Alzheimer ile tanışması, o güne dek mükemmel yapabildiği akademik işleri bırakın, günlük yaşamsal becerileri bile yerine getiremeyişi oldukça üzücüydü. Alzheimer yaşayanlar için de bakım görevini üstlenen kişiler için oldukça zor.


Alzheimer hastalığı, beyinde amiloid içeren plakların ve fosforlanmış tau proteinlerinden oluşan nörofibriller yumakların birikimi ile karakterizedir. Nedeni için kesinlikle bu ya da şu şeklinde bir cevap verilemez ama hidrojenperoksit gibi reaktif oksijen türleri, oksidatif stres yaratarak bu duruma sebebiyet veren maddelerdendir.

Kahve sağlık yararları hakkında birçok araştırma yapılmış ve hala üzerine çalışılmakta olan bir gıda maddesi. 1000'den fazla bileşene sahip olduğu düşünülünce, bu araştırmaların sonu gelecek gibi de gözükmüyor.

Kahve içerisinde, Alzheimer ile ilişkilendireceğimiz bileşenler,
-Fenoller; klorojenik ve kafeik asit
-Diterpenler; kahveol ve kafestol
-Magnezyum

Fenoller ve diterpenler antioksidan özellikleriyle öne çıkan bileşenlerdir. Magnezyum ise CHO mekanizmasını düzenleme, insülin hassasiyetini arttırma etkisinden dolayı, dolaylı yoldan Alzheimer patogenizini etkiliyor.
Bu noktada açıklamamız gereken Diyabet ve Alzheimer arasındaki ilişki olacaktır. Alzheimer'da gördüğümüz beta amiloid plaklarının yıkımının azalmasının, aynı şekilde diyabette de karşımıza çıkan tablolardan biri olduğu bildirilmiştir. Bu yüzden sağlam bir CHO mekanizması nöronlarımızı korumamız açısından da önem arz ediyor.

Kafein, çeşitli enzimlerin salınımını bloke ederek veya baskılayarak, alzheimer ile karakterize oluşumların önlenmesini sağlıyor. Ayrıca kafeinin antioksidan özelliği ile oksidatif hücre hasarı da bir miktar önlenmiş oluyor. Kahveol ve kafestol reaktif oksijen türlerinin sebep olduğu oksidatif stresi önleyerek bu sürece destek olurken, klorojenik asit ve magnezyum glukoz homeostazına da fayda sağlayarak dolaylı yoldan Alzheimer'dan korunmada yardımcı oluyor.

Yapılan çalışmalar üzerinden konuşalım biraz da.
  • Arendash ve arkadaşlarının fareler üzerinden yaptığı deneyde, 1.5 mg kafein içeren su ile kafeinsiz su alan fareler arasında 3.5 aydan sonra çeşitli farklar olduğu gözlemlenmiş. Kafeinli su alan fareler, kafeinsiz su alanlara göre daha iyi bilişsel performans göstermişler. Bu 1.5 mg kafein ise insanlar için 500 mg kafeine denk geliyor. Ayrıca kafeinli su alan farelerde hipokampal bölgede beta amiloid plakları kontrol grubuna göre %32-37 oranında azalmış.
  • Kontrol (n=54) ve vaka (n=54) grubu üzerinden yapılan bir başka çalışmada, vaka grubunun hastalığın teşhisinden önceki 20 yılda ortalama günlük 73.9 mg kafein aldıkları, kontrol grubunun ise günlük kafein alımının ortalama 198.7 mg olduğu bildirilmiştir.
  • Cao ve arkadaşları tarafından yürütülen bir başka çalışmada, kafeinli kahve tüketen farelerde granülosit-koloni stimülatör faktörü (GCSF)'nün plazma seviyesinin büyük oranda arttığı, ancak tek başına kafein solüsyonu ya da kafeinsiz kahvenin bu etkinliği göstermediği belirtilmiştir. Buna göre sitokinin yükselmesinde kafein ile birlikte kahve içerisinde bulunan diğer bileşenlerin sinerjik etki gösterdiğine sonucuna varılmıştır.
  • Eskelinen ve arkadaşlarının yaptığı bir diğer çalışma ise kahve tüketim düzeylerinin etkisini kıyaslamak üzerine olmuştur. Orta yaş döneminde kahve tüketimi günlük 0-2 fincan (düşük), 3-5 fincan (orta) ve >5 fincan üzeri (yüksek) olmak üzere 3 kategoride inceleme yapılmış. 1409 birey üzerinde yapılan bu çalışmada, yaşlılık dönemlerinde 61 demans vakası gözlemlenmiştir. Orta yaş döneminde, orta düzeyde kahve tüketenlerin, düşük miktarda kahve tüketenlere göre yaşlılık döneminde Alzheimer riski %62-64 daha düşük bulunmuştur.
Bu çalışmalara göre kahve tüketiminin Alzheimer oluşumunu önlemenin yanı sıra, ilerlemesini de önleyebileceğini öne sürüyor. Kahve tüketiminin Alzheimer üzerine herhangi bir etkisi olmadığını bildiren yayınlar da vardır. Ayrıca dikkat edilecek husus fazla kafein tüketiminin olumsuz etkilerini de göz önünde bulundurmaktır. EFSA'nın önerisi, sağlıklı bireyler için günlük 400 mg olup bu oran hamilelerde 200 mg'a düşmektedir. Bu noktada kafein kaynağının sadece kahve olmadığını da bilmek gerekir. Bireylerin genetik özellikleri, beslenme rutinleri, fizyolojik durumları göz önüne alınarak değerlendirme yapılmalıdır.


KAYNAK:
Kahve Tüketimi ve Nörodejeneratif Hastalıklarla İlişkisi, Melike Gönder, Nevin Şanlıer, Türkiye Klinikleri J Neur 2014;9(2):67-72

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Understanding Nitrites and Nitrates: Sources and Potential Health Effects

Image
     The health effects of nitrites and nitrates have become a growing concern in recent years, frequently discussed in the media and debated by health organizations. In France, the issue has been taken seriously at the political level. In France, a parliamentary bill was passed in 2022 to gradually reduce the use of nitrites in processed meats such as ham and sausages. In March 2023, the government introduced a plan aiming to reduce nitrite levels by 20–25%, though it did not propose a full ban. Despite additional proposals in 2023 and 2024 to prohibit nitrite use entirely, the French Parliament rejected them. As of now, nitrite use is not banned but is being progressively limited. This article explores what nitrites and nitrates are, where they come from, how they affect human health, and what steps we can take to reduce potential risks. Sources, Dietary Exposure, and Potential Health Effects      Nitrates and nitrites occur naturally in water and soil, b...
Read more

Lessons From The Apple Cider Vinegar Story: The Dangers of Health Misinformation

Image
Recently, I watched Apple Cider Vinegar  on Netflix, and it definitely deserves a post. It tells the true story of an Australian influencer who falsely claimed to have cured her cancer with food. It’s a shocking and eye-opening story. I believe psychologists should analyze this series, but as a dietitian, I also have something to say. An influencer promoting various products and approaches may not seem very dangerous at first. However, what if they claim to have treated a serious disease like cancer with food or alternative methods? Wouldn't that lead many people to abandon their treatments or encourage the use of products that could negatively impact their health? Isn't this a public health issue? Without giving too much away, we witness how people can deceive themselves and others about health issues, exploiting the hopes of millions and even causing harm—intentionally or unintentionally—through misinformation. As I always say and believe, prophylaxis is superior to all . Pr...
Read more

Lots of Photos, One Outcry

Image
     In January last year, I participated in a volunteer project in Calais, a city in northern France. The project, facilitated by the organization, aimed to help irregular migrants trying to reach the UK by maintaining their family connections through a phone service while also providing support for their medical and humanitarian needs. Since this experience was emotionally challenging for me, I needed a long time to process and reflect before writing about it in detail.      The first thing I noticed upon arriving in the city was the abundance of barbed wire everywhere. I do not wish to cast blame on the local population, but I was told by the project coordinator that these barriers were primarily intended to prevent irregular migrants from setting up tent camps randomly. This city is already internationally known for the "Jungle," an informal settlement of makeshift shelters and tents where many migrants live—often referred to as the  Jungle of Cala...
Read more